Sofonisba Anguissola

Eskuratu berria

 

Sofonisba Anguissolaren margolan hau aspaldi ez dela aurkitua da, eta berrikuntza handitzat har daiteke, oso urria baitzen egilearen ekoizpen erlijioso ezaguna. Anguissolak berak sinatuta eta datatuta dago, eta kontserbazio egoera bikaina du; hala, esku-hartze arin bat besterik ez zioten egin behar izan Historia de dos pintoras. Sofonisba Anguissola y Lavinia Fontana erakusketarako. 2019an egin zen erakusketa hori, Prado Museoan, Leticia Ruiz komisarioaren gidaritzapean, eta hartan erakutsi zen koadroa lehen aldiz jendaurrean.

Kristoren eta Alexandriako Santa Katalinaren arteko ezkontza mistikoa irudikatzen du obrak, Jacopo da Varazzek bere Santuen bizitzak obran jasotako pasarte batetik hartua. IV. mendeko printzesa bat izan zen Santa Katalina, eta martiri bihurtu zuten bere fede kristauagatik. Irudian, ezkon eraztuna ematen ari zaio Jesus Haurra, bertan direla Ama Birjina eta emakume heldu bat, santa Ana izan litekeena. Oso gai herrikoia den arren, zalantza ugari daude hari buruz, eta zalantzan jarri izan da goi-mailako printzesa dotore hura –hari estira emateko erabilitako gurpil horztunarekin eta martiritzaren palmondoarekin irudikatua– benetan izan zenik ere.

Obra 1588an datatuta dago, eta, hala, Genovan margotu bide zuen Sofonisba Anguissolak, hiri hartan bizi izan baitzen 1580. eta 1615. urteen bitartean. Urte haietan, estuasunik gabe bizitzeko moduko egoeran zegoenez, osorik pinturari emanik bizitzeko aukera izan zuen. Hortik ondoriozta liteke han bertatik bertara ezagutu bide zuela Genovako eskolako ordezkari nagusietakoa zen Luca Cambiasoren izen bereko obra, eta artista haren lanaren erreprodukzio leiala dela Bilboko Arte Ederren Museoaren bilduman sartu berria den mihise hau. Litekeena da Sofonisba Anguissolak interesa sentitu izana ikonografia berritzaile harekiko; edonola ere, aipatzekoa da Haurra jada kozkortua eta amaren antz handikoa irudikatu zuela, eta horrek humanizatu egiten du haren irudia eta protagonismo handiagoa ematen dio eszenan.

Cambiasoren jatorrizko obrari leial jarraitu zion arren, Anguissolaren lanak baditu ñabardura bereizgarri zenbait. Santuaren janzkera, esaterako, oparoagoa da hemen, eta Cambiasoren irudian ageri ez diren isla batzuk ditu oihalean eta zetazko mahukan. Era berean, xehetasun eta luxu handiagoz irudikatu zuen Anguissolak koroa, eta perlak erantsi zituen burukoan eta mantuaren mahukan.

Margolariaren ekarpena da, era berean, zoruaren konposizioa; maila bat du beheko ertzean, irudia marko batean sartuz bezala, eta lore mordo txikiak ateratzen dira hartatik. Bere koadroetan, Anguissolak ez ditu landareak erabateko zehaztasunez deskribatzen, baina honetan zenbait ale bereiz daitezke: bioleta usainduna (Viola odorata), urrabotoia (Tanacetum parthenium), lore bikoitzeko txiribita (Bellis perennis'Plena') eta Gaztelako arrosa (Rosa gallica'Officinalis'), Ama Birjina eserita dagoen harlanduaren ondoan, beharbada Kristoren Nekaldiaren aipamena eginez.

Kromatismo finak, modelatu leunak eta proportzio apur bat luzatuko irudien arteko intimitate dotoreak halako gozotasun eta baretasun berezi batez hornitzen dute konposizioa: Leticia Ruizen hitzetan: "… Correggioren dolcezza sfumata … sumatzen da Sofonisbaren garai hartako obra erlijioso apurretan". Eta ezaugarri horrexek nabarmentzen du berriki eskuratutako obra eder hau, zeinari esker aurreratu baita Bilboko Arte Ederren Museoan emakumezko artisten kronologia XVI. mendera.

 

 

 

Sofonisba Anguissola (Cremona, Italia, c. 1535 – Palermo, Italia, 1625)
Santa Katalinaren ezkon-hitz mistikoak, 1588
Olioa mihisean. 94 x 70 cm
Bilboko Arte Ederren Museoa