Le chasseur (Ehiztaria) - Bilboko Arte Ederren Museoaren

Erosi irudia

Le chasseur (Ehiztaria)

Domínguez, Óscar

San Cristóbal de La Laguna, Santa Cruz Tenerifekoa, 03/01/1906-Paris, 31/12/1957

Olioa mihisean

61 x 50 cm

OSCAR DOMINGUEZ (eskuineko beheko angelua)

1933

82/255

1982an eskuratua

Óscar Domínguezen obra erabat surrealista zen 1933rako, Ehiztaria sortu zuenerako; baina 1934ra arte ez zen sartu André Bretonen taldean. Obra honetan, agerian daude surrealismoa definitzen duten elementuak: subkontzientearen eta ametsen azterketa, fantasiaz gainezka, berez elkarrekin zerikusirik ez duten elementuen lotura libre eta anbiguoa, desiraren -batez ere, sexu desiraren- gorespena eta, horri loturik, probokazio subertsiboa.

Hain zuzen ere, ez dago margolan honetako ehiztaria, ehiztari modura definitzera eramango gaituen bereizgarririk; hiriko paseari baten antz handiagoa du -flâneur paristarra-, jakaz eta kapelaz jantzia. Ehiztari ausart eta seguru batean besterik espero baliteke ere, honek nolabaiteko lotsakortasuna agertzen du, aurpegia eskuaz estalita baitu eta ikusleari bizkar emanez urruntzen ari baita. Pertsonaia kontraesankorra zen Domínguez bera ere: handikotea, buru izugarri handikoa -elefantiasia zuen-, edanari emana, gonazalea eta gehiegikeriak gustatzen zitzaion, baina, aldi berean, lotsatia eta ahula, eta egongaiztasun emozionalerako joera zuena, eta horrek eraman zuen bere buruaz beste egitera 1957ko Urtezaharrean.

Ehiztaria laneko pertsonaia artegagarria kanaberaz edo metalez egindako kaiola-esku honetan lasai asko pausaturiko txoriarengana doa. Esku irekia aginte eta boterearen ikurra den arren, ez dirudi hegaztia -arimaren eta espiritualtasunaren ikurra- urduri dagoenik, estutzen duen eskuak aldi berean askatuko duela dirudi: sarraila-begia ez dago urruti. Kaiolan itxitako txoria etsipenaren adierazpena ere bada: ehiztari bitxiaren etsipenarena agian?

Kaiolaren aldamenean, airean hegan doa bizkarrez irudikatutako emakumezko irudi bat, ipurmasailak erakutsiz, probokazio erotiko modura, sexu irrika eta desira goretsiz. Ehiztariaren begirada ikusten ez den arren, hari begira dagoela dirudi. Eta ez ote da emakume hori moja bat, abituaz jantzia eta santutasunaren argi-koroaz inguratua? Horrek areagotu egingo luke surrealistek hain gogoko zuten ukitu morbosoa eta probokazioa. Ehiztariaren gorputzetik halako material likatsu eta urbera batzuk isurtzen dira, desegiten ari baita. Zeruan, gardenagoa bihurtzen da materia, hodei edo gas apetatsu baten antzera -1937-1939ko paisaia kosmikoak iragarriz-, Kanarietako sumendi paisaiatik isurita bezala, hangoa baitzen Domínguez eta horrek indar handiko presentzia baitu haren obra guztian.

Domínguez oso kide aktiboa izan zen surrealisten taldean Bigarren Mundu Gerrara arte. Dekalkomaniaren teknikaren aitzindaria izan zen, baita objektu surrealisten sortzaile bikainenetakoa ere. Haren etapa kosmikoak (1937-1939) surrealismotik abstrakziorako bidea ireki zuen.

1940ko hamarkadan, arte figuratiboa landu zuen, ukitu espresionistakoa, lehenik, eta aurrerago, lirikoa eta lineala. Gerra ostean, jarduera bizia izan zuen margolari eta idazle gisa, eta hainbat erakusketa egin zituen: Parisen, Londresen, Zurichen, Bruselan, Milanen... Bizitzaren hondarrean, berriro heldu zien dekalkomaniari eta pintura esperimentalagoari.

Domínguez irudimen emankorreko eta lirismo iradokitzaile harrigarriko artista zen, eta koadro bitxi eta anbiguo honekin koadroa zalantzan jartzera, aztertzera eta deszifratzera bultzatzen gaitu. Dudarik gabe bere sorkuntzako emaitza poetiko eta ederrenetakoa. (Guillermo de Osma)

Bibliografia hautatuta

  • "[Exposición de arte surrealista .... en Santa Cruz de Tenerife]", Boletín internacional del surrealismo = Bulletín international du surréalisme, n° 2. 1935. p. 1.
  • Campoy, Antonio Manuel. Diccionario crítico del arte español contemporáneo. Madrid, Ibérico Europea de Ediciones, 1973. p. 112.
  • Castro Flórez, Fernando. Oscar Domínguez y el surrealismo. Madrid, Cátedra, 1978. p. 117, n° cat. 11. (como de paradero desconocido)
  • Waldberg, Patrick. Surrealism. New York ; Toronto, Oxford University Press, 1978. p. 123, il. 96.
  • Picon, Gaëtan. Diario del Surrealismo, 1919-1939. Barcelona, Destino, 1981. p. 166, il.
  • El Surrealismo y su evolución [Cat. exp.]. Madrid, Galería Theo, 1982. s.p., il.
  • Passeron, René. Enciclopedia del Surrealismo. Barcelona, Polígrafa, 1982. p. 154, il.
  • 50 ans d'art espagnol, 1880-1936 [Cat. exp.]. Bordeaux, Galerie des Beaux-Arts, 1984. p. 103, il.
  • Tesoros del Museo de Bellas Artes de Bilbao : pintura, 1400-1939 [Cat. exp.]. Madrid, El Viso, 1989. pp. 149-150, n° cat. 58.
  • El museo imaginado : arte canario 1930-1990 [Cat. exp.]. Madrid, El Viso, 1991. pp. 145, 219, il.
  • Desde el volcán : artistas canarios del siglo veinte [Cat. exp.]. Caracas, Museo de Arte Contemporáneo de Caracas, 1993. s.p., il.
  • El Surrealismo en España, 1924-1939 [Cat. exp.]. Madrid, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, 1994. pp. 167, 362, n° cat. 49.
  • Oscar Domínguez : 1926 antológica 1957 [Cat. exp.]. Madrid, Tabapres, 1995. pp. 96, 253, il.
  • De Picasso a Dalí : as raízes da vanguarda espanhola = las raíces de la vanguardia española : 1907-1936 [Cat. exp.]. Madrid, Sociedad Estatal Lisboa'98, 1998. pp. 41, 123, 202-203, 278-279, n° cat. 22.
  • De Picasso a Bacon : arte contemporáneo en las colecciones del Museo de Bellas Artes de Bilbao [Cat. exp.]. Segovia, Museo de Arte Contemporánea Esteban Vicente, 1999. pp. 84-85.
  • Tránsitos : artistas españoles antes y después de la guerra civil [Cat. exp.]. Madrid, Fundación Caja Madrid, 1999. pp. 220, 278, n° cat. 58.
  • Calvo Serraller, Francisco ; González Escribano, Raquel. Las cien mejores obras del siglo XX : historia visual de la pintura española. Madrid, Tf Editores ; Sociedad Estatal España Nuevo Milenio, 2000. il.
  • Zugaza, Miguel ... [et al.]. Maestros antiguos y modernos en las colecciones del Museo de Bellas Artes de Bilbao. Bilbao, Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2001. pp. 212-213.
  • Palabras y miradas : Luis Cernuda y la vanguardia histórica española [Cat. exp.]. Madrid, 2002. pp. 94-95, n° cat. 94.
  • Huellas Dalinianas [Cat. exp.]. Madrid, Sociedad Estatal de Conmemoraciones Culturales, 2004. pp. 84, 123, 261, 320, il.
  • París i els surrealistes [Cat. exp.]. Barcelona, Centre de Cultura Contemporània, 2005. pp. 129, 288, il.
  • Musée des Beaux Arts de Bilbao : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. p. 179.
  • París y los Surrealistas [Cat. exp.]. Bilbao, Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2005. p. 144, il.
  • Museo de Bellas Artes de Bilbao : guía. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. p. 179.
  • Bilbao Fine Arts Museum : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. p. 179.
  • Museo de Bellas Artes de Bilbao : guía. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2011. p. 179, n° cat. 127.
  • Castro Borrego, Fernando. Óscar Domínguez. Madrid, Fundación Mapfre, 2011. pp. 14, 16.
  • Bilboko Arte Ederren Museoa : gida. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2012. p. 179, n° cat. 127.
  • Bilbao Fine Arts Museum : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2014. p. 179.
  • Musée des Beaux Arts de Bilbao : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2014. p. 179.
  • Fisiología de los sueños : Cajal, Tanguy, Lorca, Dalí ... [Cat. exp.]. Zaragoza, Prensas de la Universidad de Zaragoza, 2015. pp. 47, 272-273, sin n° cat.
  • 110 Años 110 Obras [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 246-247, sin n° cat.
  • 110 Ans 110 Oeuvres [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 246-247, sin n° cat.
  • 110 Urte 110 Artelan [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 246-247, sin n° cat.
  • 110 Years 110 Works [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 246-247, sin n° cat.
  • Bilboko Museoaren alfabetoa = El alfabeto del Museo de Bilbao = The alphabet of the Bilbao Museum = L'alphabet du Musée de Bilbao [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 62-63, 65, 68, 71, 73, n° cat. 30.
  • Después del 68 : arte y prácticas artísticas en el País Vasco, 1968-2018 [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. p. 340.
  • Guerra Cabrera, José Carlos. Óscar Domínguez : obra, contexto y tragedia. Islas Canarias, José Carlos Guerra Cabrera, 2020. pp. 35-36, 43, 138, il.