Bilduma online eta irudien salmenta

Eserita, aurrez aurre, eskuak bilduta dituela eta burua altxatuta, begiak malkoz beterik eta zerura begira, erregua adieraziz. Tunika berde-urdin bat du jantzita, eta mantu laranja-okrea, Pachecok gomendatu ohi duen bezala. Mantuak ezkerreko hanka biltzen du, eta eserleku gisa duen arrokaren gainean hartzen du atseden. Alboan, liburu bat eta giltza bat, zinta bati lotuta. Ezezaguna 2000. urtera arte, San Pedroren malkoak Urrezko Mendeko espainiar pinturan erakusketa erakutsi zen arte, hain zuzen. Mihise eder honek oso nabarmen erakusten ditu Murilloren bereizgarri diren moduak, nahiz eta haren produkzioaren etapa nahiko goiztiarrean egina izan, 1650-1655 urteen inguruan, Riberaren eragin nabarmenarekin; eta harengandik hartuak ditu, hain zuzen ere, irudiaren naturalismo bizia eta hondo ilunean irudia nabarmenarazten duen eta kutsu tenebrista duen argiztapen uniformea, Caravaggioren erara, baina oso arindua eta oso modu pertsonalean berrinterpretatua.

Ordura arte Murilloren lantzat hartu zen bakarra San Pedro malkotan zen, Sevillako Beneragarrien Ospitaletik etorria eta gaur egun Newicken Charles Towsend bilduman gordetzen dena. Izan ere, hari egotzi izan zitzaizkion beste lan batzuk ezin ziren hark egindakoak izan. Lan hori beranduagokoa eta agerikoa bada ere, bertan Riberaren eragina nabarmen joan zen arintzen, izan ere, Ponzek jatorrizko kokalekuan deskribatu zuenean adierazi bezala, Murillok «Españoletoa imitatu nahi izan zuen, baina gainezka egin zion samurtasunari eta koloreen leuntasunari dagokionez».

Angulok adierazi bezala, Murillo San Jeronimo de Riberaren bi estanpetan inspiratu zen, seguru asko, osatzeko, bertatik baitatoz zenbait xehetasun (santuaren jarrera ukondoa arrokan bermatuta duela, oinen jarrera eta liburua aurrean), hura aurrean edukita baino ezin justifikatu direnak. Mihisearen goialdean, ezkerrean, ageri den paisaiaren ideia ere Riberarena da argi eta garbi.

Zalantzarik gabe Murillorena den British Museumeko beste marrazki eder batek -beti esan izan da harena zela, hala dioen idazkuna edo sinadura duelako- bestelako konposizioa du, baina hura ere adierazkortasun handikoa da; oilarra agertzen da, eta apostolua eserita eta bere baitara bildua, burua jasota duela eta eskuak elkarri lotuta. Mihise ezagunetan jarrera ezberdinak ageri ohi dira, eta horrek adierazten du margolariak hainbat irtenbide bilatu zituela eszena hau bera osatzeko.

Orain erakusten den lanari dagokionez, aipatzekoa da Riberak berak margotutako lantzat hartu zela Herbehereetan egindako salmenta publiko batean, hain zuzen ere, Murillori egozten zaion eta gaur egun Pradoko Museoan dagoen Nicolás Omazurren erretratua agertu zen salmenta berean. Denbora luzean eutsi zitzaion Valentziako margolariaren egiletzari, eta Italiako eta Espainiako hainbat bildumatan egon zen mihisea, Murilllori egotzi behar zitzaiola iradoki aurretik. Nahiko goiztiarra izan behar du, eta Beneragarriena baino hogei urte lehenagokoa. Lanaren hiru laurden baino gehiago, beheranzko diagonalean dago antolatuta, eskuinetik ezkerrera; atzealdea uniformeki iluna da eta liburua eta giltza harrizko silarri batean daude jarrita. Ezaugarri horiek Clevelandeko Museoan dagoen San Jeronimorekin eta San Petersburgoko Ermitagekoarekin eta Vienako museokoekin lotu izan dute. Azken horiek ezin dira autografotzat hartu, eta Ermitagekoa orain erakusten ari denaren kopia bat edo egikera kaskarragoko deribazio bat da, seguru asko.

Oraingo honetan, bere baitara bildutako irudia eskaintzen du Murillok, dogmatikoa bere soiltasunean. Aurpegiak neurrizko patetismoa adierazten du, eta oso ondo islatzen ditu mina eta itxaropena. Oihalen tratamendua, berriz, ohikoa da 1650 inguruko lanetan, marrazki oso zehatzarekin eta bere ertz biribilduko tolesekin, geroagoko forma ertzdunen oso bestela. Urte horietako lan ezagunekin bateratu liteke, eta baita aurreragoko zenbaitekin ere, hala nola Dublingo museoko Familia Sakratua edo Sevillako Santa María la Blanca elizako Afari Saindua, 1650. urtekoak guztiak. Bilboko Arte Ederretako Museoan egindako azterketa erradiografikoek adierazi zuten ez zegoela aldaketa nabarmenik konposizioan eta lana oso egoera onean gorde zela. Murillok mihisean erabilitako pigmentuak eta prestakuntza ohikoak dira garai horretako Sevillako margolanetan: berun-zuria, berun eta eztainu horia, okrea, gorrimina, minioa, itzal lurrak, azurita eta egur ikatzaren beltza.

San Pedro malkotan lan honen agerpena garrantzizko ekarpena da margolariaren katalogoan, Diego Angulok arretaz sortu zuena 1981ean. Margolana monografia argitaratu ondoren ezagutu zuen, eta orduan adierazi zuenez, lana kalitate handikoa da eta osorik maisuak egina; horrenbestez, haren ekoizpenaren lan adierazgarritzat hartu zuen. [Alfonso Emilio Pérez Sánchez]

Bibliografia hautatuta

• Catalogus van kostbare schilderijen uit de 15e, 16e en 17e EEUW alsmede enkele bijzondere perszische tapijten ... . Gravenhage, Marle & Bignell, 1943. p. 15, n° cat. 72. (atribuida a José de Ribera)
• Pérez Sánchez, Alfonso Emilio ; Sánchez-Lassa de los Santos, Ana. Las lágrimas de San Pedro en la Pintura española del Siglo de Oro [Cat. exp.]. Bilbao, Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2000. pp. 66-67, 70-81, n° cat. 12.
• García Gutiérrez, Pedro Francisco. "Las lágrimas de San Pedro en el Barroco", Galería Antiqvaria, n° 184. 2000. p. 26. (Con el título San Pedro en lágrimas, y atribuido a Bartolomé Esteban Murillo).
• Pérez Sánchez, Alfonso Emilio. As bágoas de San Pedro na pintura española do século de ouro [Folleto]. A Coruña, Museo de Belas Artes, 2000. pp. 21-23, 39, il.
• Zugaza, Miguel ... [et al.]. Maestros antiguos y modernos en las colecciones del Museo de Bellas Artes de Bilbao. Bilbao, Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2001. p. 46.
• Bilbao a Genova : la cultura cambia le città [Cat. exp.]. Milano, Skira, 2003. pp. 100-101, n° cat. 14. (Con el título San Pietro in lacrime, y atribuido a Bartolomé Esteban Murillo)
• Museo de Bellas Artes de Bilbao : guía. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. pp. 66-69, n° cat. 48a.
• Musée des Beaux Arts de Bilbao : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. p. 66-67.
• Bilbao Fine Arts Museum : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. p. 66-67.
• El joven Murillo [Cat. exp.]. Bilbao ; Sevilla, Museo de Bellas Artes de Bilbao ; Consejería de Cultura de la Junta de Andalucia, 2009. pp. 358-363, n° cat. 36.
• Reguera, Galder. "Centenario del Museo de Bellas Artes de Bilbao", Arketypo : revista de arte, arquitectura y diseño vasco, n° 13. 2009. p. 145, il.
• Valdivieso, Enrique. Murillo : catálogo razonado de pinturas. Madrid, El Viso, 2010. pp. 185, 326, n° cat. 89.
• Bustreo, Federica. Musée des Beaux-Arts de Bilbao : maîtres anciens et première moitié du XX siècle. Florencia, Scala Group, 2011. pp. 51, 53.
• Da Vermeer a Kandinsky : capolavori dai musei del mondo a Rimini [Cat. exp.]. Treviso, Italia, Linea d'ombra, 2012. pp. 168-169.
• Bilboko Arte Ederren Museoa : gida. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2012. pp. 68-69, n° cat. 48a.
• Murillo y Justino de Neve : el arte de la amistad. Madrid, El Viso, 2012. p. 138.
• Musée des Beaux Arts de Bilbao : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2014. p. 68.
• Bilbao Fine Arts Museum : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2014. p. 68.
• Tiempos de melancolía : creación y desengaño en la España del Siglo de Oro [Cat. exp.]. Madrid, Turner, 2015. p. 155, n° cat. 43.
• Francis Bacon : de Picasso a Velázquez [Cat. exp.]. Madrid, Turner ; FMGB Guggenheim Bilbao Museoa, 2016. pp. 160-161, 204, n° cat. 65.
• Maestros : Museo de Bellas Artes de Bilbao . Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2016. pp. 58-59, il.
• Maisuak : Bilboko Arte Ederren Museoa. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2016. pp. 58-59, il.
• Masters : Bilbao Fine Arts Museum. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2016. pp. 58-59, il.
• Maîtres : Musée des Beaux-Arts de Bilbao. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2016. pp. 58-59, il.
• "El Museo de Bellas Artes de Bilbao expone una pintura inédita de Murillo", El Mundo. 09/02/2000.
• 110 Años 110 Obras [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 110-113, sin n° cat.
• 110 Ans 110 Oeuvres [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 110-113, sin n° cat.
• 110 Urte 110 Artelan [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 110-113, sin n° cat.
• 110 Years 110 Works [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 110-113, sin n° cat.
• "Las lágrimas de San Pedro", Deia. 05/03/2000.
• Bilboko Museoaren alfabetoa = El alfabeto del Museo de Bilbao = The alphabet of the Bilbao Museum = L'alphabet du Musée de Bilbao [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 294, 300, 305, n° cat. 173.
• Aplicación Murillo : materialismo, charitas, populismo = Murillo application : materialism, charity, populism [Cat. exp.]. Sevilla, Instituto de la Cultura y las Artes de Sevilla (ICAS), Ayuntamiento de Sevilla, 2019. pp. 156-157, il.
• "Una exposición del Barroco arropará el nuevo Murillo del Museo de Bilbao", El Correo. 08/04/2000.
• "El nuevo Murillo", El Correo. 12/04/2000.
• "El Museo de Bellas Artes suma otro Murillo a su colección", El Mundo. 12/04/2000.
• "El Bellas Artes adquiere ...", El País. 12/04/2000.
• "La Diputación Vizcaína ha comprado un Murillo", Gara. 12/04/2000.
• "La Diputación Foral adquiere un lienzo de Murillo para el Museo de Bellas Artes", Deia. 12/04/2000.
• "El cuadro ”San Pedro en lágrimas” de Murillo, pasa al Museo de Bellas Artes de Bilbao", El Punto. 14/04/2000.
• "Nómina del porvenir", El País. 01/05/2000.
• "El Museo de Bellas Artes de Bilbao incorpora ”Las lágrimas de San Pedro”, de Murillo", Deia. 09/05/2000.
• "San Pedro visto por los grandes maestros, en una muestra en Bilbao", ABC. 08/05/2000.
• "Arte, dación y tradición", Bilbao. 09/05/2000.
• "El alma tejida de hilo negro", Deia. 09/05/2000.
• "San Pedro se arrepintió ante los ojos de Murillo, Ribera y Velázquez", El Correo. 09/05/2000.
• "”San Pedro en lágrimas” se expone en Bilbao", Gara. 09/05/2000.
• "El Museo de Bellas Artes muestra la iconografía del arrepentimiento de San Pedro : el Museo de Bellas Artes ofrece la visión de San Pedro penitente por grandes maestros del XVII", El País. 09/05/2000.
• "Sobre el arrepentimiento", El Cultural. 10/05/2000.
• "San Pedro en la pintura española del Siglo de Oro", El Punto. 12/05/2000.
• "Lágrimas sobre lienzo", ABC. 20/05/2000.
• "Las lágrimas de San Pedro", Nuevo Estilo. 27/06/2000.
• "Las lágrimas de San Pedro en la Pintura española del Siglo de Oro", Gaceta de Antigüedades. 00/06/2000.
• "Las lágrimas de San Pedro en la Pintura española del Siglo de Oro", El Correo. 20/07/2000.
• "El Museo de Bilbao restaura el ”San Lesmes” de Murilo y otras obras del siglo XVII", El Correo. 09/05/2002.
• "El Museo de Bellas Artes restaura uno de sus ”murillos”", <i>EL PAÍS</i>. 09/05/2002.
• "El museo de Bilbao se queda una obra de Lipchitz traída para una muestra del artista", El Correo. 11/06/2003.
• "Lágrimas en el Museo", El Correo. 05/09/2005.