Bilduma online eta irudien salmenta

Ramón de Zubiaurreren ibilbide pertsonala eta profesionala, bere karreraren parte handi batean -XX. mendearen hasieran Espainiako hiriburuko zirkuitu akademikoetan hasia-, bere anaia Valentínen ibilbidearekin paraleloan joan zen. Valentínekin batera partekatzen zuen Ramónek garai hartako kritikoek «tokikoaren emozio estetikoa» izendatu zutena, hau da, biek zuten lanean jardun zuten interesa, bi eskualdeetako arbasoen tradizioak, paisaiak eta bizimodua irudikatzeko: Gaztela eta Euskal Herria. Valentínen aurrez aurre -gogoeta erreflexiboaren, erlijiotasun tristearen, landa bizitzako baretasun patriarkalaren margolaritzat hartua-, Ramón de Zubiaurrek alderdi alai, umoristiko eta ironikora jotzen du gehienbat, bere ekoizpen handian nabarmentzen den moduan, zeinetan ugariak diren festak eta erromeriak, eta kartetan jokatzen duten pertsonaiak edo janean eta edanean ari direnak, askotariko dibertimenduetan eta herri ospakizunetan.

Lan hau 1919an erosi zitzaion artistari berari; ordurako hasia zen aitorpen ofizialak jasotzen, eta nazioartean oihartzuna zuen margolari izateko puntuan zegoen, Europan eta Amerikan erakutsiko baitzituen bere lanak. Mihise honetan, zeinetan antzeko gaietara eta garaiko, jaioterriko, ingurunean girotutako beste margolan batzuetara eramaten gaituen, itxura barregarriko bi gizonezko talde gustura ari dira gairen bati buruz hizketan, garrantzizko zerbait balitz bezala. Baserritar giroko jantziak dituzte, besteak beste artilezko galtzerdiak eta larruzko abarkak, baina, modu inkongruentean, xisterak dituzte jantzita txapela tradizionalak jantzi beharrean, eta pertsonaia jantziak eta zalantzazko sinesgarritasun intelektuala dutenak balira bezala jokatzen dute, baliozko iritziak trukatzen bezala. Ezkerreko bazterrean dagoen gizonezkoa, ikusleari trufaka begiratzen diona, liburu handi bat kontsultatzen ari da, bere baieztapenak indartzeko bermea bilatuko balu bezala; lanaren erdian dagoena, berriz, bere agintea inposatzeko keinuak egiten ari da, beso azpian daraman liburura jo beharrik gabe. Margolanaren eskuinean, hari zuriko mantel batez estalitako mahaiaren gainean, eta baita lurrean ere, ogiak, frutak eta zeramikazko ontziak daude, edariekin; ziurrenik bi taldeen artean partekatuko dituzte horiek guztiak azkenerako. Mahaiaren alboan, zuhaitz ahul bat dago, eta bertan zintzilik utzi du pertsonaiaren batek xistera bat. Zuhaitza lehen plano goratuan ageri da, eta aukera ematen du herriaren oinetan dagoen haranaren hedadura ikusteko; eta eskuinetik mendi gailurretaraino goratzen da berriro ere. (Miriam Alzuri)

Bibliografia hautatuta

• Bengoechea, Javier de. Catálogo de arte moderno y contemporáneo del Museo de Bellas Artes de Bilbao. Bilbao, Banco de Vizcaya, 1980. p. 129. (Con el título Los intelectuales de mi aldea).
• Mochizuki, Takeshi. Ramón de Zubiaurre : el pintor y el hombre. Bilbao, Diputación Foral de Vizcaya, 1980. p. 59.
• Mur Pastor, Pilar. La Asociación de Artistas Vascos. Bilbao, Museo de Bellas Artes de Bilbao ; Caja de Ahoros Vizcaína, 1985. p. 65.
• Tesoros del Museo de Bellas Artes de Bilbao : pintura, 1400-1939 [Cat. exp.]. Madrid, El Viso, 1989. pp. 184-185, n° cat. 75.
• Plazaola, Juan. Euskal margolariak Aurrezki Kutxen bildumetan III = Pintores vascos en las colecciones de las Cajas de Ahorros III. Bilbao, Bilbao Bizkaia Kutxa ; Gipuzkoa Donostia Kutxa ; Vital Kutxa, 1994. p. 26.
• La mirada del 98 : arte y literatura en la Edad de Plata [Cat. exp.]. Madrid, Ministerio de Educación y Cultura, 1998. p. 25.
• Plástica y texto en torno al 98 [Cat. exp.]. Madrid, Comunidad de Madrid, Consejería de Educación y Cultura, 1998. pp. 146, 147, 166..
• Encina, Juan de la. La trama del arte vasco. Bilbao, Museo de Bellas Artes de Bilbao, 1998. s. p.
• Museo de Bellas Artes de Bilbao : guía. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. p. 147.
• Musée des Beaux Arts de Bilbao : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. p. 147.
• Bilbao Fine Arts Museum : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2006. p. 147.
• Gida Euskal Artistak. Bilbao, Bilboko Arte Eder Museoa, 2008. pp. 84-85.
• Guía Artistas Vascos. Bilbao, Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2008. pp. 84-85.
• Museo de Bellas Artes de Bilbao : guía. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2011. p. 147, n° cat. 103.
• Bilboko Arte Ederren Museoa : gida. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2012. p. 147, n° cat. 103.
• Guide Basque Artists. Bilbao, Bilbao Fine Arts Museum, 2012. pp. 83-84, n° cat. 39b.
• Bilbao Fine Arts Museum : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2014. p. 147.
• Generación del 14 : ciencia y modernidad [Cat. exp.]. Madrid, Biblioteca Nacional de España ; Sociedad Estatal de Acción Cultural, 2014. pp. 182, 292-293, 306, n° cat. 159.
• Musée des Beaux Arts de Bilbao : guide. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2014. p. 147.
• 110 Years 110 Works [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 192-193, sin n° cat.
• 110 Años 110 Obras [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 192-193, sin n° cat.
• 110 Ans 110 Oeuvres [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 192-193, sin n° cat.
• 110 Urte 110 Artelan [Cat. exp.]. Bilbao, Bilboko Arte Ederren Museoa-Museo de Bellas Artes de Bilbao, 2018. pp. 192-193, sin n° cat.
• Manterola, Ismael [coord.]; Onaindia, Mikel [coord.]. "Bilbao 1919 : la Exposición Internacional de Pintura y Escultura = Bilbao 1919 : Nazioarteko Pintura eta Eskultura Erakusketa [Recurso electrónico]", Boletin 11 = Bulletina 11. 2019. p. 61.
• Castañer López, Xesqui. "Iconografía de la mujer en los pintores vascos, siglos XIX y XX", Kobie : bellas artes, n° 2. 1984. p. 114, il.